Maakt Talentontwikkeling gelukkig?
Het antwoord hierop is volmondig ja.
Dat is ook de reden dat ik een Talentenwekker ben. Het je bewust worden van je talenten, ze ontwikkelen en bewust gebruiken in je dagelijks leven is een fundament onder een leven vol plezier, flow, prestatie, verbondenheid en betekenis. Dat is me nogal wat.
Pas sinds het begin van deze eeuw is de psychologie zich steeds meer gaan toeleggen op het systematisch onderzoeken van wat de mens gelukkig maakt.
Je zou denken dat ze daar toch allang meer van hun aandacht aan zouden hebben besteed in hun onderzoeken. Niets is minder waar. De meeste onderzoeken in de reguliere psychologie waren tot het eind van de vorige eeuw gericht op het voorkomen van geestesziekten zoals depressie, schizofrenie, alcoholisme en burn out e.d. Daardoor zijn we veel te weten gekomen over hoe je met deze vreselijke problemen om kunt gaan maar onderzoek naar wat het leven de moeite waard maakt raakte daardoor erg op de achtergrond. Aan het begin van nieuwe eeuw kwam daar verandering in. De psycholoog aan wie we dit (o.m.) te danken hebben is Marty Seligmann. (hier vertelt hij over de geboorte van deze nieuwe beweging). Door hem en velen met hem is het onderzoek naar wat de mens laat floreren enorm toegenomen. De psychologie ging met de introductie van de Positieve Psychologie van een overwegend probleemperspectief naar een “hoe kan ik het beste uit me zelf halen”– perspectief.
Na 15 jaar onderzoek is inmiddels veel meer wetenschappelijk onderzocht welke elementen belangrijk zijn wanneer je het beste uit je zelf wil halen.
De volgende 5 elementen dragen daar aan bij en zijn door iedereen te beïnvloeden:
- Het ervaren van meer positieve emoties in je leven draagt significant bij aan je gevoel van welbevinden. En anders dan je misschien verwacht kun je leren om meer positieve emoties in je leven te ervaren.
- Het hebben en cultiveren van positieve relaties vergroot ook je gevoel van welbevinden. Ook dit kun je actief beïnvloeden en zorgt voor een gevoel van verbondenheid.
- Door actief te werken naar zelfgekozen doelen en te streven naar succes/goede prestaties ervaar je persoonlijke groei en meesterschap en ook dit draagt erg bij aan het gevoel van welbevinden.
- Flow of betrokkenheid is het vierde onderdeel dat bepaalt of je gaat floreren. Door te doen wat je graag doet (passie) en waar je goed in bent (sterke kanten) kun je helemaal opgaan in wat je aan het doen bent en ook dit draagt bij aan je welbevinden.
- Tenslotte is er betekenis. Als de focus in plaats van op je zelf komt te liggen maar meer op wat je voor anderen kunt betekenen (het verschil dat je kunt maken in het leven van anderen) dan draagt dat enorm bij aan de mate waarin je een gevoel van welbevinden ervaart.
OOG hebben voor talent: een ijzersterke strategie voor meer geluk en welbevinden
Keer op keer is uit onderzoek vast komen te staan dat talentontwikkeling hét fundament is voor een gelukkig leven waarin alle 5 elementen worden versterkt ( M. Seligmann, Flourish, a new understanding of Happiness and Wellbeing- and how to achieve them, hfdst 1.) Hoe komt dat? Door OOG te hebben voor je talent(en) is de kans groot dat je meer positieve emoties ervaart, dat je positieve relaties ontwikkelt en bewust meer momenten van flow ervaart. Door je bewust te richten op je talent (wat je goed kan en graag doet) verbeteren je prestaties en word je deskundiger. Tenslotte als het je lukt om met je talenten niet alleen voor je zelf een plezierig leven op te bouwen maar ook van waarde bent voor anderen dan ervaar je ook meer betekenis.
Talentontwikkeling vraagt een innerlijke transformatie
Misschien ben je nu al overtuigd en sta je te popelen om je talenten te ontdekken en te gaan gebruiken. Dat is prachtig. Maar wat je moet weten is dat werken met en aan je talenten een radicale perspectiefwisseling vraagt. Het gaat niet om snel aanleren van ander gedrag, een beetje sleutelen aan jezelf. Nee, het vraagt een innerlijke transformatie. Het vraagt een grote perspectief verandering om jezelf niet meer te zien als iemand die ‘gefixt’ of ‘verbeterd’ moet worden, maar als iemand die alles in zich heeft wat die nodig heeft. Iemand die al helemaal compleet is. Iemand die zelf de verantwoordelijkheid neemt om zich te ontwikkelen. Iemand die zelf besluit om zich van de ‘wikkels’ te ontdoen, die om die kern heen (zijn gaan) zitten. Dat is het werk. Jezelf steeds her-inneren dat je in de kern helemaal goed bent. In het steeds werken vanuit die kern zit het ‘leven’, je creativiteit. Die kern is je duurzame energiebron, jouw blauwdruk voor een creatief leven.
Talent heeft gedrag en een context nodig om zich te ontwikkelen tot een sterk punt.
Het verschil tussen je-bent-al helemaal-goed-in-de-kern en je-bent-een-verbeter-model-dat-steeds-een-upgrade-nodig-heeft-van-buitenaf vinden we terug in het verschil tussen talent en competentie. Hoe zit dat precies.
Een talent is een natuurlijke aanleg die van binnenuit komt, vanuit je kern.
Het zijn patronen van denken, voelen en handelen die van nature al in je klaarliggen. Een talent dat echt uit mijn kern komt is b.v.intellect (omschrijving uit Buckingham & Clifton; ik vind het heerlijk om over concepten na te denken en ze te verfijnen). Ik kon makkelijk leren op de manier die me op het gymnasium werd aangeboden. Als het onderwerp me interesseerde hoefde je mij nergens toe te dwingen. Ik was innerlijk gemotiveerd. Ik werd steeds beter in het verwerken van concepten en het leggen van verbanden omdat ik gedrag aanleerde als; kritisch lezen, samenvatten, luisteren, kernboodschap er uit halen enz. Ik vond het erg leuk op school. Ik werd gestimuleerd om mijn intelligentie verder te ontwikkelen.Met andere woorden mijn talent werd ontwikkeld en versterkt doordat ik er gedrag bij leerde in een stimulerende context. Zo werd mijn intellect (talent) een sterk punt.
Je talent kan ook wegkwijnen zonder een stimulerende context
Met de overgang van de basisschool naar de middelbare school was bijna mijn talent intellect in het verdomhoekje terecht gekomen. Door een rare samenloop van omstandigheden had ik mijn cito-toets niet goed gemaakt. Ik was van het paard gevallen net de week voor mijn cito-toets. Ik had een zeer complexe breuk die me veel pijn gaf en ik de toets niet goed kon maken. Door de negatieve uitslag van de toets kreeg ik het advies om maar naar de MAVO te gaan.
Daar kwam ik in een heel andere omgeving (context) terecht dan ik gewend was. Op de MAVO werd ik gepest omdat ik een stuudje was. Met ander woorden mijn talent intellect werd niet gewaardeerd en al helemaal niet gestimuleerd. Hoge cijfers werden door andere leerlingen juist gezien als uitsloverig. Met als gevolg dat ik me heel ongelukkig voelde en zelfs begon te denken dat ik dom was.
Ik heb het geluk gehad dat mijn moeder inzag dat ik niet op de juiste plek was beland en ze liet me opnieuw een test doen waaruit het advies gymnasium kwam. Zij kon mijn ‘vermogen’ zien en handelde daarnaar.
In de meeste (onderwijs)organisaties is weinig aandacht om persoonlijke talenten te ontwikkelen.
Waarom vraag je je misschien af? Omdat er namelijk een soort onverschilligheid heerst voor wat jou jou maakt. Men kan niet (meer) het ‘vermogen’ of ‘potentieel’ van iemand zien. Dat komt omdat men in de meeste organisaties en ook in het onderwijs niet meer de mens centraal zet maar het gedrag dat men moet laten zien. Men werkt met competentiemodellen. Talent of potentieel valt buiten het ‘kader’.
Wat is een competentie?
Een competentie is gedrag dat we graag zien in een bepaalde context. Als we kijken naar het eerder gebruikte model van een sterk punt dan focust een competentie vooral op het aanleren van bepaald gedrag in de context.
Bijvoorbeeld als je kok bent dan word je beoordeeld op hoe je professioneel omgaat met voedsel dat overblijft of hoe je binnen tien minuten een excellente risotto kunt maken. Een competentie is dus zeer bepaald omschreven gedrag dat in de context van je wordt gevraagd. Dat is normatief omschreven gedrag. En als je als kok juist creativiteit als talent hebt en steeds nieuwe variaties op een thema het licht wil laten zien dan kan dat talent je lelijk in de weg zitten als je alleen gevraagd wordt voorgeschreven gerechten klaar te maken.
Talentontwikkeling is helaas uit het onderwijs en het arbeidsproces gefilterd
In je werk staat dus vaak een set van technische competenties centraal die hoort bij de functie die je uitoefent. En het is de bedoeling dat je dit gedrag in je functie optimaal laat zien. In de functionerings- en beoordelingsgesprekken vormt dit competentiemodel de norm waarmee naar je functioneren gekeken wordt. Ook in het onderwijs wordt helaas alleen deze manier van kijken gehanteerd. De vakcompetenties staan hier centraal. En de leerstof bestaat uit opdrachten waarmee je kunt laten zien of je de norm – competenties beheerst.
Het grote gemis is dat je niet leert om dat wat jou uniek maakt en innerlijk motiveert te ontwikkelen.
Talent heeft hierdoor geen echte plaats in het onderwijs of werkproces. En daarmee is er ook geen plaats voor echte creativiteit en vernieuwing. De aandacht ligt toch vooral op het aanleren en in geval van werk op het uitoefenen van de juiste competenties. Je bent in het slechtste geval en cru gezegd een soort robotje van wie verwacht wordt dat die het juiste kunstje leert (onderwijs) of het juiste kunstje naar behoren uitvoert (werk). Dat wat jou jou maakt is er uit gefilterd. Dat wat jou tot een co-creerend mens maakt wordt niet op prijs gesteld. En als je merkt dat je tegen een grens aanloopt omdat je niets meer van jezelf, van je verlangens, ambities, interessen terugvindt in het onderwijs of het werk dan val je uit of stap je op naar een volgende baan.
Jezelf ont-wikkelen getuigt van culturele rebelsheid en activisme.
Als je accepteert dat binnen veel onderwijsinstellingen en op veel (werk)plekken in de samenleving talent en persoonlijke ontwikkeling er (nog) niet zo toe doen, dan betekent dat niet dat het niet belangrijk, urgent en mogelijk is. Het vraagt wel van je dat je je eigen leven zelf in de hand neemt. Dat je, ondanks de heersende cultuur van neo-liberale maakbaarheid, schaarste- denken, ongebreidelde groei, gebrek aan leiderschap, en verspilling (L. Schuijt, Wat bezielt ons., 2014), toch eerst kiest voor het bewust vormgeven van je leven op een manier die past bij je talenten en inspiratie. Dat is waar je overvloed ligt. En als je die duurzame bron hebt aangeboord werk je niet alleen aan je eigen geluk en welbevinden maar ook aan een cultuurverandering die liefde, verbondenheid, prestatie, betrokkenheid en je verantwoordelijk voelen voor een groter geheel als waarden voorleeft .
Veel mensen voelen zich onterecht nietig en onmachtig.
Maar wij mensen reproduceren en creëren voortdurend opnieuw de samenleving. Daardoor ben je mede-eigenaar en mede-veranderaar. Door te handelen manifesteer je jezelf en wordt de wereld anders.
Jezelf ont-wikkelen doe je in vrijheid
Laat duidelijk zijn dat je je helemaal niet hoeft te ont-wikkelen. Niemand verplicht je daar toe. Het is juist iets waartoe je alleen in alle vrijheid kunt beslissen. Misschien juist omdat je meer vrijheid wil ervaren. Jouw leven is van jou. En wat ik uit mijn eigen ervaring weet is dat als je op dit pad stapt er een leven van prachtige avonturen begint. Je wordt steeds meer de held in je eigen leven die met elke reis steeds wijzer wordt en meer wordt wie je in de kern bent.
En als ik nogmaals de vraag stel: Maakt talentontwikkeling je gelukkig, dan antwoord ik volmondig ja. Het ontketent je creativiteit. En dat moet je wel aandurven. Het is niet voor watjes 😉
Dit blog is geschreven in het kader van de blog challenge OOG hebben voor je talent , die ik vanaf 23 november 2015 met Mieke Haverkort ben aangegeaan. We schrijven gedurende 4 weken ieder 12 blogs die in het teken staan van OOG hebben voor je talent. OOG staat voor Ontdekken, Ontwikkelen en Gebruiken of zoals ik het zelf noem Talenten wekken, waarderen en waarmaken.
